حواشی بازداشت تعدادی از بازیگران جوان سینما و تلویزیون در یک مهمانی خصوصی (که گفته میشود منزل علی شادمان به مناسبت تولدش بوده است)، همچنان ادامه دارد و این بار سینمای ایران با یک اعتراض علنی و آتشین از سوی یکی از کارگردانان باسابقهاش، علیرضا داوودنژاد، مواجه شده است. داوودنژاد در یک متن تند و سراسر پرسشهای راهبردی خطاب به «پارسا پیروزفر» (که گویا از حاشیههای اخیر متأثر شده است)، به این اتفاقات واکنش نشان داد و مسئولان را متهم به «تضعیف سینمای رسمی» به نفع «بازار سیاه صوت و تصویر» کرد.
چند روزی است که سینمای ایران روی آرامش را ندیده است. اتفاقی که با یک جشن تولد خصوصی آغاز شد، حالا تبدیل شده به یکی از جنجالیترین پروندههای سینما در سالهای اخیر؛ بازداشت چند بازیگر شناختهشده، انتشار اسامی آنان در فضای مجازی، حجم عظیم واکنشها و در نهایت ورود یکی از مهمترین کارگردانان ایران—علیرضا داوودنژاد—که با نامهای تند، صریح و بیسابقه، حرفهایی زد که تکاندهنده بود.
پیام جنجالی داوودنژاد؛ تحسین پیروزفر و نقد حاشیهسازان
علیرضا داوودنژاد، کارگردان باسابقه سینمای اجتماعی ایران، در آغاز متن خود با تحسین بیسابقه از پارسا پیروزفر، بازیگر مطرح و کمحاشیه، قصد دارد جایگاه هنرمندان را یادآوری کند و سپس با برقراری یک تقابل، به نقد حاشیهسازان بپردازد.
متانت پیروزفر؛ طعنه به بینظمی سینما
داوودنژاد متن خود را با یادآوری خاطرات همکاری با پیروزفر آغاز میکند و بر ویژگیهایی چون «متانت، رفتار حرفهای، مبادی آداب، توجه و تمرکز برای تجربه زنده و باورپذیر نقش» تأکید میکند. او حتی از «خواب و خوراک مرتب» و «جانبداری از تعادل و نظم» در زندگی شخصی پیروزفر تمجید میکند.
«پیدا بود که خواب و خوراک مرتبی داری و در زندگی جانبدار تعادل و نظم هستی. سوابق اجراهای زنده موفق و گویا یک استندآپ کمدی -که کاش آن را دیده بودم – و دست داشتنت برقلم، همه اسباب شرمساری سینمای ایران از آن حاشیهسازی و تحقیر جایگاه هنرمندان در این مرز و بوم است.»
این ستایش آشکار از نظم و انضباط پیروزفر، در واقع طعنهای است به بینظمی و حواشی مخربی که اخیراً دامنگیر سینماگران شده و بهانهای برای «تحقیر جایگاه هنرمندان» به دست برخی داده است.
پرسشهای راهبردی درباره «بازار سیاه»
داوودنژاد پس از تمجید، با طرح پرسشهایی راهبردی و مستقیم، نوک پیکان انتقاد را به سمت متولیانی میگیرد که به عقیده او، دانسته یا نادانسته، به تضعیف سینمای رسمی کمک میکنند. او با استفاده از اصطلاحات استراتژیک، یک توطئه پنهان را مطرح میکند:
«اجازه بده از این فرصت استفاده کنم و بپرسم کدام صاحب دستور است که از غلبه بازار سیاه صوت و تصویر بر بازار رسمی تولیدات داخلی استقبال می کند؟ چه کسی با مفهوم جنگ رسانهها آشنا نیست؟»
او سینما را یک حوزه استراتژیک میداند و فقدان «دانایی سینمایی» را همارز با فقدان «دانایی غنیسازی» میداند. این قیاس اوج اعتراض داوودنژاد است که میگوید: ضعیف کردن سینما، یک ضربه راهبردی و امنیتی به کشور است.
در تندترین بخش این بیانیه، داوودنژاد متولیان حاشیهساز را به «دشمنی با مملکت» متهم میکند و از یک فاجعه هولناک برای اثبات ادعای خود بهره میبرد.
ربط دادن حواشی به قتل داریوش مهرجویی
داوودنژاد برای اثبات خطرناک بودن مسیر تضعیف سینما، به یکی از غمانگیزترین وقایع سینمای ایران اشاره میکند. او حاشیهسازیها و پروندهسازیهای اخیر را به وضوح به قتل فجیع داریوش مهرجویی و همسرش ربط میدهد و این سؤال را پیش میکشد:
«آنها که کمر به توهین و تحقیر و پروندهسازی برای اهل سینما میبندند نظرشان درباره کارد آجین شدن مهرجویی و همسرش چیست؟»
او در واقع میگوید که «بیحرمتی» و «تضعیف جایگاه هنرمند»، در نهایت به فجایعی چون قتل یک فیلمساز برجسته منجر میشود و مسئولیت این حوادث را متوجه کسانی میداند که اعتبار سینما را خدشهدار میکنند.
بر شاخه نشستهاید و بُن میبُرید!
اوج اتهام داوودنژاد، در این جمله کلاسیک نهفته است که میگوید:
«آنها که سینمای ایران را تضعیف میکنند و ملت را به سوی بازار سیاه صوت و تصویر میرانند، یا دشمن این مملکت هستند و یا بر شاخه نشستهاند و بُن میبُرند.»
او معتقد است این تضعیف عمدی یا سهوی، مردم را به سمت محصولات خارجی و بازار غیررسمی سوق میدهد و این، یک «جنگ رسانهای» است که از داخل به ایران تحمیل میشود.
داوودنژاد در پایان، با تأکید بر یکتایی و سرمایه اجتماعی هنرمندان، مسئله نفوذ را مطرح کرده و از لزوم حفظ این سرمایههای اجتماعی سخن میگوید.
نفوذ و تقسیم آزار
داوودنژاد «آزار» پیروزفر و سایر هنرمندان را «آزار همه سینما» میداند و با طرح این سؤال که «آیا سینمای ایران یک پارسا پیروزفر بیشتر دارد؟» بر ارزش این هنرمندان تأکید میکند. او حتی احتمال «رد پای نفوذ» را در پشت پرده این حاشیهسازیها و تضعیفها مطرح میکند و میگوید:
«آیا اینجا نمیشود به دنبال رد پای نفوذ بود؟ آیا بازار سیاه تا همه بازار رسمی را نبلعد و پیش از آن ویران و تسخیرش نکند دست بر میدارد؟»
این بخش از متن، بیانگر این نگرانی جدی در میان بدنه سینماست که اقدامات حاشیهای، ابزاری برای نابودی هویت سینمای ملی و در اختیار گرفتن کامل بازار توسط شبکههای غیررسمی باشد.
متن کامل متن اعتراضی علیرضا داوودنژاد در واکنش به بازداشت بازیگران
این کارگردان سینما در پی اتفاقهای اخیر سینما و بازداشت چند بازیگر در منزل شخصی یکی از همکارانشان، در متنی که خطاب به پارسا پیروزفر منتشر کرده، نوشته است:
پارسای عزیزم در مدتی که همبازی بودیم متانت و رفتار حرفهای و مبادی آداب تو برایم چشمگیر بود؛ توجه و تمرکز تو را برای تجربه زنده و باورپذیر نقش شاهد بودم و برخوردهای متواضعانه و مهربان تو را با همه اعضا گروه میدیدم. پیدا بود که خواب و خوراک مرتبی داری و در زندگی جانبدار تعادل و نظم هستی. سوابق اجراهای زنده موفق و گویا یک استندآپ کمدی -که کاش آن را دیده بودم – و دست داشتنت برقلم، همه اسباب شرمساری سینمای ایران از آن حاشیهسازی و تحقیر جایگاه هنرمندان در این مرز و بوم است.
اجازه بده از این فرصت استفاده کنم و بپرسم کدام صاحب دستور است که از غلبه بازار سیاه صوت و تصویر بر بازار رسمی تولیدات داخلی استقبال می کند؟ چه کسی با مفهوم جنگ رسانهها آشنا نیست؟
چه کسی نمیداند فناوری دیجیتال، قدرت را توزیع کرده و افکار عمومی با روایتهای هنری و رسانهای باورپذیر ساخته میشود و آیا باورپذیری جز با قریحه و تخصص و خلاقیت در هنر و نمایش و سینما به دست میآید؟ آیا موضوع راهبردی دانایی سینمایی که فقدان آن هر منظومه هنری رسانهای را به تکرار و کسالت و رکود میکشاند کم از دانایی غنیسازیست؟
آنها که کمر به توهین و تحقیر و پروندهسازی برای اهل سینما میبندند نظرشان درباره کارد آجین شدن مهرجویی و همسرش چیست؟
آنها که سینمای ایران را تضعیف میکنند و ملت را به سوی بازار سیاه صوت و تصویر میرانند، یا دشمن این مملکت هستند و یا بر شاخه نشستهاند و بُن میبُرند.
پارسای عزیز
آزار تو آزار همه سینماست و هر اهانتی به شما و سایر هنرمندان متوجه شود، علی السویه بین همه ما تقسیم شده است…
آیا سینمای ایران یک پارسا پیروزفر بیشتر دارد…؟ همچون هنرمندان یکتای دیگری که هر کدام سرمایهای اجتماعی برای این مملکت محسوب میشوند؟ آیا اینجا نمیشود به دنبال رد پای نفوذ بود؟ آیا بازار سیاه تا همه بازار رسمی را نبلعد و پیش از آن ویران و تسخیرش نکند دست بر میدارد؟
حواشی بازداشتها؛ مهمانی تولد علی شادمان؟
این متن آتشین در پی حواشی اخیر سینما منتشر شده که در آن تعدادی از بازیگران جوان در یک مهمانی خصوصی بازداشت شدند.
جزئیات مهمانی
اگرچه نام رسمی بازیگران بازداشت شده اعلام نشد، اما گزارشهای غیررسمی حاکی از آن است که این مهمانی، تولد علی شادمان، بازیگر محبوب سریالهای شبکه نمایش خانگی، بوده است. این اتفاق در فضای مجازی بازتاب گستردهای داشت و باعث شد بسیاری از کاربران، هم از این اقدام و هم از حواشی اطراف آن انتقاد کنند.
فضای ملتهب سینما
اعتراض داوودنژاد در شرایطی مطرح میشود که سینمای ایران در یک فضای کاملاً ملتهب قرار دارد. از یک سو، سینمای تجاری و کمدی در حال شکستن رکوردهای گیشه است و از سوی دیگر، حواشی و مسائل امنیتی مرتبط با زندگی خصوصی هنرمندان، به شدت به فضای هنری آسیب میزند. متن داوودنژاد، در واقع فریاد بلند قشر باسابقه سینما علیه مدیریت این فضای دوقطبی و پرحاشیه است که میخواهد با تضعیف وجهه هنرمندان، اعتبار آنها را در جامعه از بین ببرد.
